In de zomer van 2022 organiseerde Almere de Expo Floriade. Om goed voorbereid te zijn op het extra verkeer dat dat zou genereren, heeft de gemeente z’n verkeersmanagementaanpak nog eens tegen het licht gehouden. Daarbij is ook gekeken hoe milieu een plek kan krijgen.
Expo Floriade is een evenement dat honderdduizenden geïnteresseerden uit alle windstreken trekt. Voor organisator Almere zouden die boven op de gebruikelijke bezoekersstromen richting het stadscentrum en het Flevoziekenhuis komen.
De gemeente wilde tijdig en scherp kunnen reageren op eventuele problemen en zocht daarom naar een continu inzicht in de verkeersstromen. Normaliter gaat het dan informatie over alleen het verkeer zelf, zoals wachttijden, reistijden en wachtrijen. Maar gelet het thema van de Expo Floriade, Growing Green Cities, besloot de gemeente ook de impact van verkeer op de luchtkwaliteit en het geluid mee te nemen.
Dat was mogelijk met het verkeersmanagementplatform verkeer.nu. Dit ontsluit reistijden uit NDW-data en wachttijden, wachtrijen en intensiteiten uit VLOG-data. Maar daarnaast biedt het platform geluidsdata en luchtkwaliteitsdata (CO2, PMx en NOx) uit milieusensoren. Die input vormde de basis voor een ‘brede’ inzet van verkeersmanagement.
Aanpak
In de aanloop naar de Expo Floriade heeft de gemeente samen met Vialis eerst de uitgangspositie bepaald: wat zijn de gebruikelijke verkeers-, geluid- en luchtkwaliteitswaarden? Op basis van die ‘baseline metingen’ zijn vervolgens normen vastgesteld voor reistijden, wachttijden, luchtkwaliteit en geluidsniveau tijdens de Floriade. Tot slot zijn regelscenario’s ontwikkeld: wat te doen als op bijvoorbeeld traject x de reistijd of luchtkwaliteit te veel achteruitgaat? Die scenario’s kunnen met verkeer.nu geautomatiseerd worden ingezet.
Hoe zagen de verkeersmanagementingrepen eruit? De ‘milieuscenario’s’ bijvoorbeeld waren erop gericht de uitstroom te vergroten, met hogere maximumgroentijden voor doorgaand verkeer (= minder stilstaande of optrekkende voertuigen). De instroom werd tegelijkertijd geknepen door het verkeer te bufferen (lagere maximumgroentijden aan de rand van het netwerk) of door om te leiden (routeadvies op dynamische route-informatiepanelen).
De regelscenario’s beschrijven wat te doen als op een traject de reistijd of luchtkwaliteit te veel achteruitgaat. Die scenario’s kunnen geautomatiseerd worden ingezet
Als de voorziene maatregelen onvoldoende effect sorteerden, kregen de verkeersmanagers van de gemeente automatisch een seintje. Zij konden dan aanvullende maatregelen treffen en snel schakelen met andere partijen, zoals het ov-bedrijf dat de pendeldienst tussen het parkeerterrein en de Floriade verzorgde.
Een interessant onderdeel van de Floriade-aanpak was om ook op basis van voorspellingen te managen. Door VLOG-data van verkeerslichten op de aanrijroutes te combineren met historische bezettingsgraden van de Expo Floriade-parkeerterreinen en weersvoorspellingen kon per dag de drukte worden voorspeld, met name qua in- en uitstroom. Op de voorspelde piekmomenten konden dan proactief extra maatregelen worden ingezet om een goede doorstroming van en naar de parkeerterreinen te garanderen.
Ervaringen
De aanpak in Almere heeft aangetoond dat het mogelijk is om real-time te sturen op basis van (ook) milieugerelateerde drempelwaarden, als aanvulling op het sturen op ‘klassieke’ verkeerskundige grootheden. Dit kan zowel op het niveau van kruispunten als op netwerkniveau.
Het blijft wel altijd maatwerk. Zo bleek de actuele geluidsdruk in de stedelijke omgeving te hoog om met de gebruikte geluidssensoren een verband te leggen tussen het verkeersbeeld en geluid. Dit kan met andere sensoren, een andere opstelling van de sensoren of in een meer rurale omgeving natuurlijk anders zijn.
Voor luchtkwaliteit geldt verder dat er sprake kan zijn van niet-verkeersgerelateerde ‘achtergrondvervuiling’. De normen voor bijvoorbeeld fijnstof zijn daarom niet te ambitieus opgesteld. Maar als de luchtkwaliteit om wat voor reden dan ook te slecht wordt, is er in ieder geval een regelscenario om de vervuiling door de bron ‘verkeer’ af te vlakken. Verkeersmanagement krijgt zo een nieuwe en vooral brede invulling.
_____
De auteurs
Ir. Martijn Machielsen is verkeerskundige bij Vialis.
Ing. Simon van Zeist is technisch beheeradviseur van gemeente Almere.
