Met voorzieningen als de parkeerapp en de scanauto hebben we het beheer van de beschikbare parkeerruimte al behoorlijk efficiënt geregeld. Maar met slimme technologie zijn er nog veel meer verbeteringen denkbaar. Luuk Peters en Peter van Bekkum van MuConsult praten ons bij over de mogelijkheden. Oftewel: hoe smart parking kan bijdragen aan een vlotter, ruimte-efficiënter, inclusiever en rechtvaardiger mobiliteitssysteem.
Bij smart parking zetten we technologie in om het parkeren beter te organiseren. Tot nu toe lag de focus daarbij vooral op het slimmer inrichten van het beheer. Denk aan het betaalproces. Naar schatting loopt inmiddels twee derde van de parkeerbetalingen in Nederlandse steden via een parkeerapp. Dat is gemakkelijk voor de automobilist, maar ook gunstig voor beheerders. Die kunnen zo besparen op de aanleg en het onderhoud van parkeerautomaten. Ook op het gebied van het handhaven zijn stappen gemaakt. Dankzij de scanauto kan er sneller en efficiënter worden gecontroleerd op niet-betalende parkeerders.
Maar met smart parking kan veel meer dan alleen beter beheren. In het onderstaande benoemen we de mogelijkheden om zoekverkeer terug te dringen en de schaarse ruimte in de stad efficiënter te gebruiken. Daarna staan we stil bij de kansen om het parkeren inclusiever en rechtvaardiger te maken.
Doorstroming en ruimtebeslag
Accurate navigatie
Parkeren kost niet alleen ruimte, maar zorgt ook voor extra verkeersbewegingen. Dat komt door zoekverkeer: mensen die kriskras door een wijk rijden op zoek naar een geschikte parkeerplek. Die verkeersbewegingen zorgen voor congestie, meer uitstoot en een grotere kans op gevaarlijke situaties.
De traditionele aanpak om zoekverkeer tegen te gaan, is door bij het plannen van straatparkeerplaatsen voor een restcapaciteit van 10 tot 15 procent te zorgen. Automobilisten kunnen dan sneller een vrije plek vinden, is de gedachte. Maar deze oplossing gaat wel ten koste van groen en leefruimte.
Met smart parking kan dat beter. Real-time monitoring en voorspellende modellen kunnen beheerders namelijk inzicht geven in de huidige en verwachte parkeerdruk. Daarmee is een meer accurate navigatie naar een vrije parkeerplaats mogelijk en kan zoekverkeer effectief worden teruggedrongen. Minstens zo belangrijk is dat met een scherper zicht de noodzaak van restcapaciteit afneemt. Daarmee komen kostbare vierkante meters vrij.
Met een scherper zicht neemt de noodzaak van restcapaciteit af. Daarmee komen kostbare vierkante meters vrij.
Gemeente Den Haag zet hier al op in. De stad participeert in het Europese project EMERALDS. Met de Crowd Safety Manager, een op AI steunende applicatie die onder meer ov-data en bezettingsgraden in garages combineert, kan de verwachte parkeerbehoefte worden voorspeld en het verkeer gerichter worden gemanaged.
Dynamisch beprijzen
Voorspellende parkeermodellen maken het ook mogelijk om parkeren dynamisch te beprijzen: op piekmomenten kunnen dan hogere parkeertarieven worden gerekend. Wat dat voor effecten heeft, weten we dankzij San Francisco, Californië. Die stad toonde een jaar of tien geleden in een pilot aan dat dynamisch beprijzen leidt tot minder zoekverkeer – ze kwamen op 43 procent minder zoektijd en 30 procent kortere afstanden – gemiddeld lagere parkeertarieven en een hogere omzet voor lokale ondernemers. Eind 2017 is dynamisch beprijzen daar in een aantal gebieden ingevoerd.
Digitale knip
Een andere interessante optie is de ‘digitale knip’. Dit is een digitaal vergunningensysteem waarbij alleen specifieke doelgroepen, zoals openbaar vervoer, logistiek, hulpdiensten en bewoners, toegang krijgen tot een wijk of kwetsbaar gebied. Onder meer Mechelen maakt hier gebruik van. Camera’s met kentekenherkenning zorgen ervoor dat op bepaalde tijden de toegang tot het centrum is afgesloten voor gemotoriseerd verkeer.
De knip wordt meestal niet onder de smart parking-toepassingen geschaard, maar de resultaten zijn er niet minder om. Naast doorgaand verkeer worden immers ook bezoekers op zoek naar een parkeerplek geweerd. Ook de parkeerdruk gaat in een autoluw gebied vanzelf omlaag. De maatregel vereist geen (grote) fysieke ingrepen en is dus flexibel en gemakkelijk in te zetten.
Parkeerhulp
Ook innovatieve toepassingen in de auto zelf kunnen helpen. Met auto’s die zijn uitgerust met de automatische parkeerhulp is het bijvoorbeeld veel eenvoudiger om (langs) te parkeren. Dat staat voor minder zoekverkeer – minder ‘toch maar doorrijden, want ik denk niet dat het past’ – en mogelijk een licht efficiënter ruimtegebruik.
Van de technologische ontwikkeling aan de voertuigzijde kunnen we in de toekomst trouwens nog meer verwachten. Voertuigen zullen op termijn in staat zijn om de bestuurder af te zetten bij de bestemming en zelf naar een parkeervoorziening te rijden. Die voorzieningen kunnen dan ook wat verder weg van hotspots worden gepland, in gebieden waar de ruimte minder schaars is.
Inclusiviteit en rechtvaardigheid
Ondersteuning mindervaliden
AI kan ook bijdragen aan een eerlijker en inclusiever mobiliteitsbeleid, met name voor mensen met een fysieke beperking. Een voorbeeld: onderzoekers van de University of British Columbia ontwikkelden voor de stad Vancouver in Canada een deep learning model om het mobiliteitssysteem te analyseren. Gekoppeld aan beschikbare parkeer- en demografisch data maakten ze inzichtelijk op welke locaties de loopafstanden tussen de parkeerplaatsen en de bestemming van de parkeerder relatief groot waren. Hiermee kon de stad knelpunten voor mindervalide parkeerders identificeren én aanpakken.
Door een dergelijk model met meer demografische en toegankelijkheidsdata te voeden, zoals de aanwezigheid van liften, hellingen en stoepranden, zouden we de inclusiviteit van een mobiliteitssysteem met nog meer detail kunnen onderzoeken. Amsterdam is hiermee bezig. In het Amsterdam for All-project brengt de gemeente met behulp van AI toegankelijkheidsobstakels in kaart.
Een van de grootste belemmeringen voor mindervalide bezoekers is onzekerheid: is er op bestemming wel een geschikte parkeerplaats beschikbaar? Juist die onzekerheid kan ertoe leiden dat mindervaliden een voorgenomen reis niet maken of een andere bestemming kiezen. Verschillende steden, waaronder Valencia en San Sebastian in Spanje, hebben invalideparkeerplaatsen daarom ingericht met sensoren die de toegang voor andere gebruikers beperken en in realtime de beschikbaarheid monitoren.
Differentiëren
Een andere mogelijkheid die smart parking biedt, is het verfijnder differentiëren van gebruikers, op basis van gebruikerskenmerken en voertuigtypes. Door technologie slim in te zetten kan het mobiliteitssysteem dan weer een slagje rechtvaardiger worden. Smart parking zou namelijk de tarieven kunnen koppelen aan voertuigkenmerken als emissieklasse, gewicht of afmetingen. Behalve dat het parkeerbeleid zo eerlijker wordt, sluit het ook beter aan op bredere milieudoelstellingen.
Voordelen voor private exploitanten
Niet alleen overheden profiteren van smart parking – ook private parkeeraanbieders kunnen er hun voordeel mee doen. Realtime bezettingsdata en betere vraagvoorspelling maken nauwkeurig capaciteitsbeheer mogelijk, waardoor over- of onderbezetting wordt voorkomen. En met dynamische beprijzing kunnen de private aanbieders bezoekers van bijvoorbeeld evenementen beter over de dag spreiden.
Niet alleen overheden profiteren van smart parking – ook private parkeeraanbieders kunnen er hun voordeel mee doen.
Een sprekend voorbeeld is de ArenA Poort in Amsterdam, waar met behulp van het evenementenschema, realtime verkeersinformatie en voorspellingen tijdsloten voor parkerende bezoekers worden bepaald. Hiermee verbetert de organisatie niet alleen de doorstroming, maar optimaliseert ze ook de parkeerervaring voor bezoekers. Voor verwachte laatkomers bij evenementen en concerten kunnen dan parkeerplaatsen dicht bij de ingang van de evenementlocatie worden vrijgehouden. Deze groep kan hiermee alsnog vlot aanschuiven bij het evenement.
Samenwerking en standaardisatie als randvoorwaarde
Natuurlijk geldt voor smart parking wat voor zo’n beetje elke technologische ontwikkeling geldt: de potentie wordt pas volledig benut wanneer de organisatie eromheen op orde is. Overheden, techbedrijven, parkeerexploitanten en mobiliteitsdiensten moeten op een veilige en gestandaardiseerde manier gegevens kunnen uitwisselen. Opendataplatforms en duidelijke afspraken zijn cruciaal om schaalvoordelen te realiseren. Zonder standaardisatie dreigt versnippering, met als gevolg dat gebruikers te maken krijgen met verschillende apps, betaalmethoden of toegangsregels per stad of exploitant.
Een gezamenlijke aanpak is dus nodig om de mogelijkheden van smart parking te ontsluiten. Dat is niet een-twee-drie opgezet, maar het zal de moeite meer dan waard zijn. Kostbare vierkante meters vrijmaken, zoekverkeer terugdringen én een inclusiever en eerlijk systeem: wie wil dat niet?
De auteurs
MA. Luuk Peters en ir. Peter van Bekkum zijn respectievelijk adviseur Parkeren en senior adviseur Monitoring, Evaluatie en Beleidsanalyse bij MuConsult.
