In opdracht van samenwerkingsverband Zuid6 hebben TU Delft en Argaleo een evacuatiemodule ontwikkeld die evacuatiescenario’s kan doorrekenen en visualiseren. Veiligheidsregio’s kunnen zich zo goed voorbereiden op noodscenario’s waarbij grote gebieden ontruimd moeten worden.
Wie een plan moet opstellen voor een grootschalige evacuatie – van het type: ‘Walcheren en Beveland moeten leeg’ – heeft veel te onderzoeken. Hoeveel mensen wonen er waar in het gebied? Wat is de autodichtheid? Via welke routes kunnen mensen weg? Waar in het wegennet liggen dan de knelpunten? Hoe kan de evacuatie zo over de tijd verdeeld worden dat deze niet in een gridlock eindigt? Enzovoort.
Die vragen zijn dermate complex dat ze niet zonder modelmatige ondersteuning beantwoord kunnen worden. Tegelijkertijd geldt dat werken met modellen ook een drempel kan vormen: ze vereisen vaak specialistische kennis. Dat was een reden voor Zuid6, het samenwerkingsverband van de zuidelijke veiligheidsregio’s, om een nieuwe, gebruiksvriendelijke evacuatiemodule te ontwikkelen.
Slimme combinatie
Hiervoor benaderde Zuid6 de TU Delft en Argaleo. Die bouwden niet een compleet nieuw model, maar koppelden twee bestaande toepassingen: het verkeersmodel MARPLEen de Digitwin-omgeving.
MARPLE is een dynamisch toedelingsmodel van Rijkswaterstaat en TU Delft – het resultaat van ruim twintig jaar onderzoek naar verkeersstromen, verkeersmanagement en routekeuzegedrag. Het wordt veel gebruikt voor studies naar doorstroming en naar de effecten van infrastructuuraanpassingen, verkeersmanagement en incidentafhandeling. Het is voor het eerst dat het model nu ook wordt ingezet voor onderzoek naar grootschalige evacuaties.
De Digitwin van Argaleo is een cloudgebaseerde 3D-omgeving, met onder meer een module voor veiligheidsanalyses. In de evacuatiemodule heeft het de rol van ‘venster’ naar het verkeersmodel. In Digitwin kunnen scenario’s worden voorbereid en berekeningen worden uitgevoerd. De resultaten worden weergegeven op een driedimensionale kaart.
De kracht van de combinatie MARPLE-Digitwin is dat er een nieuw analytisch kader ontstaat: de consequenties van beleidskeuzes en operationele beslissingen – hoe een evacuatie zich in tijd en ruimte ontwikkelt – worden berekend én zichtbaar gemaakt. Dat maakt het mogelijk om modeluitkomsten direct te verbinden aan besluitvorming. Beleidsmakers, modelleurs en hulpdiensten kunnen bijvoorbeeld samen scenario’s bekijken en letterlijk zien wat de gevolgen zijn van een bepaalde evacuatieaanpak.
Ontwikkeling en testfase
Aan een eerste versie van de evacuatiemodule is tussen oktober 2024 en oktober 2025 gewerkt. Met dit werkende prototype kunnen scenario’s worden aangemaakt, doorgerekend en gevisualiseerd.
De module is in de zomer van 2025 ook getest, met de hulp van tien veiligheidsregio’s en Rijkswaterstaat. Als voorbeeldregio is Zeeland gebruikt. Er zijn voor dit gebied verschillende evacuatiescenario’s doorgerekend. De resultaten bevestigden dat het model technisch stabiel functioneert en analytisch sterk is: MARPLE is uitstekend geschikt voor óók evacuaties. Minstens zo belangrijk is dat de 3D-visualisatie in Digitwin goed werkt.
De testfase leverde gerichte feedback op voor de volgende ontwikkelstappen. Zo willen gebruikers scenario’s graag gefaseerd kunnen instellen en willen ze multimodaal kunnen werken. Ook is er de wens om de resultaten van verschillende regio’s te kunnen vergelijken.
Uitrol
De TU Delft en Argaleo nemen deze punten mee bij de verdere ontwikkeling van de module. Er wordt voorzien in koppelingen met aanvullende modellen voor bijvoorbeeld overstroming, stroomuitval en weersinvloeden. De partijen zullen kijken hoe de Digitwin-omgeving kan worden ingezet voor planvorming, oefening en evaluatie. En er zal worden gewerkt aan een uitrol naar andere gebieden.
Veiligheidsregio’s kunnen dan laagdrempelig aan de slag met beleidsontwikkeling, training en voorbereiding. In de hoop dat die evacuaties nooit nodig zullen zijn natuurlijk.
___
De auteurs
Dr. ir. Sascha Hoogendoorn-Lanser is directeur van het Mobility Innovation Centre Delft.
Dr. ir. Henk Taale is onderzoeker aan de TU Delft en adviseur bij Rijkswaterstaat.
Ir. Jeroen Steenbakkers is eigenaar van IT-bedrijf Argaleo.
