Het openbaar vervoer (ov) leunt steeds zwaarder op digitale technologieën en hulpmiddelen. Deze innovaties leveren voordelen op, maar sluiten ook bepaalde groepen buiten. Anne Durand onderzocht digitale ongelijkheid in het ov en promoveerde op 13 mei 2025 aan de TU Delft.
De afgelopen twee decennia doen overheden en ov-organisaties steeds meer een beroep op de digitale vaardigheden van reizigers. Fysieke loketten verdwijnen, voor reisinformatie moet je een app gebruiken of het internet op, betalen gaat nauwelijks nog contant maar steeds vaker contactloos enzovoort. Binnen het Smart Public Transport Lab onderzocht Durand wat deze trend betekent voor de inclusiviteit. “Organisaties in het openbaar vervoer willen inclusief zijn”, legt ze uit. “Digitale technologieën als reisapps en slimme mobiliteitsdiensten kúnnen daar ook aan bijdragen. Denk aan de mogelijkheden om een reis uit te stippelen die rekening houdt met de fysieke beperkingen van een reiziger.”
Maar het probleem van de digitalisering in ov is, dat ze een zekere digitale zelfredzaamheid van de reiziger veronderstelt. “En lang niet iedereen in de samenleving is even digitaal uitgerust en vaardig”, aldus Durand. Bij ouderen, mensen met een lager inkomen of opleidingsniveau en mensen met leer- of communicatieproblemen kunnen al die digitale technologieën juist leiden tot ongelijke kansen en uitsluiting. Voor die mensen werpen ze juist barrières op om het ov te gebruiken.”
Wiel niet opnieuw uitvinden
Het proefschrift biedt ook aanbevelingen om die nadelen van digitalisering in het ov tegen te gaan. Zo pleit Durand ervoor dat ontwerpers en ontwikkelaars van digitale ov-diensten in gesprek gaan met (potentiële) reizigers vóórdat nieuwe technologieën worden ingevoerd. “Werkt deze innovatie voor iedereen? Is er fysieke hulp van medewerkers nodig? Die vragen moeten eerst beantwoord zijn.” Daarnaast adviseert ze om lessen te trekken uit andere sectoren die al een digitale transformatie hebben doorgemaakt, zoals de Informatiepunten Digitale Overheid in Nederlandse bibliotheken. “Je hoeft het wiel niet telkens opnieuw uit te vinden.”
____
Lees hier de bijdrage van Anne Durand aan NM Magazine 2024 #1, ons themanummer over inclusiviteit:
‘Digitale drempels in het openbaar vervoer’
Bekijk het proefschrift van Anne Durand:
‘Lost in Digitalisation? Navigating public transport in the digital era’
