De komende jaren gaat de Zuidelijke Ringweg van Groningen op de schop. De impact op de bereikbaarheid zal groot zijn en maatregelen om het verkeer te informeren, verleiden en sturen zijn dan ook hard nodig. Hoewel de regio niet eerder voor zo’n grote bereikbaarheidsuitdaging heeft gestaan, lukte het ze toch om in no time een gedegen verkeersmanagementaanpak en dito maatregelenpakket uit de grond te stampen.
De Zuidelijke Ringweg is de drukste weg van Noord-Nederland. De 12 kilometer lange weg loopt door de stad Groningen en verwerkt dagelijks 88.000 motorvoertuigen. De prognose is echter dat de verkeersintensiteit in 2030 zal zijn toegenomen tot ruim 110.000 voertuigen per dag – en daar is de Ringweg in de huidige vorm niet op voorbereid. Minister Schultz van Infrastructuur en Milieu gaf daarom in september 2014 groen licht voor de aanleg van een compleet vernieuwde Zuidelijke Ringweg, met in elke richting vier rijstroken. Om de barrièrewerking te verminderen, is afgesproken dat de nieuwe weg verdiept wordt aangelegd, met op strategische locaties een aantal extra brede viaducten. Belangrijk detail: de nieuwe weg komt op nagenoeg dezelfde plek als de huidige.
De bouw staat gepland voor de periode (eind) 2016 tot 2020. Een eerste Minder Hinder-analyse in 2012 liet uitkomen dat de impact van de werkzaamheden op de bereikbaarheid van Groningen groot zal zijn. Bijkomend probleem is dat de aanleg samenvalt met andere projecten, zoals de revitalisering van het stationsgebied en regulier groot onderhoud.
Visie
In het licht van de verwachte hinder besloten Rijkswaterstaat, provincie Groningen en gemeente Groningen in 2012 om te investeren in het informeren, verleiden en sturen van het verkeer, oftewel: in (regionaal) verkeersmanagement. Belangrijkste uitgangspunt hierbij is dat de Ring van Groningen moet blijven doorstromen. Als de doorstroming op het zuidelijke deel van de Ring door de werkzaamheden stagneert, moet de rest van de Ring dus bijspringen. Onderzoek naar een nieuw parkeerverwijssysteem leidde ook tot een nieuwe visie op het gebruik van het wegennet. Daarin heeft de Ring de rol van verdeelring voor bezoekersverkeer naar het centrum in plaats van parkeerroute rond de binnenstad.
Bedrijfsleven beslist mee
Voor de regio was de stevige inzet op verkeersmanagement nieuw. Natuurlijk werd het verkeer ook in Groningen al jaren keurig gemanaged, maar de noodzaak tot regionale samenwerking en afstemming was niet eerder zo groot. Zo’n relatief late start heeft echter zijn voordelen: de regio had geen last van een ‘remmende voorsprong’, kon de uitdaging zonder ballast oppakken en leren van de ervaringen van andere regio’s.
Dat uitte zich onder meer in het feit dat de regio het bedrijfsleven van meet af aan, al bij het uitwerken van de plannen, bij de aanpak heeft betrokken. Zo bestaat de samenwerkingsorganisatie Groningen Bereikbaar niet alleen uit publieke partijen maar ook uit private. Het bedrijfsleven beslist ook daadwerkelijk mee: het heeft een vertegenwoordiging in de Stuurgroep. Groningen Bereikbaar is de eerste bereikbaarheidsorganisatie in Nederland die deze graad van publiek-private samenwerking toepast.
En die aanpak werkt. Hoewel de bouw van de Zuidelijke Ring nog moet beginnen, heeft Groningen Bereikbaar al ‘warm kunnen draaien’ door hinder rond evenementen en werkzaamheden op andere delen van de Ring gezamenlijk aan te pakken. Het bedrijfsleven benadert verkeersmanagement hierbij verrassend anders, waarmee ze de meer verkeerskundige aanpak van wegbeheerders verrijkt. Een klein voorbeeld: in 2014 kwam het evenement The Passion naar Groningen. In de aanloop naar het evenement stelden de wegbeheerders voor om op DRIP’s het verkeer te waarschuwen voor hinder met de standaardtekst ‘Evenement centrum’. Het bedrijfsleven voerde echter aan dat je in de communicatie op DRIP’s beter gewoon over ‘The Passion’ kunt spreken. Daarmee waarschuw je niet alleen de passant maar informeer je ook de potentiële bezoeker. Die tekst is gastvrij en komt over alsof je voorbereid bent. Uiteindelijk is gekozen voor ‘The Passion’.
Visie uitgewerkt
In Groningen Bereikbaar hebben overheden en bedrijfsleven gezamenlijk het uitgangspunt en de visie op het wegennet – de Ring moet blijven stromen en dient als verdeelring voor bezoekersverkeer – uitgewerkt in een Netwerkvisie, Regelstrategie en Tactisch kader met regelaanpak.
Voor de Netwerkvisie is een multimodale prioriteitenmatrix ontwikkeld. In bestaande netwerkvisies worden prioriteiten tussen alleen de modaliteit ‘auto’ verdeeld. Voor Groningen, met 61% fietsaandeel in de modal split, bleek die toedeling niet toereikend. Daarom is de matrix uitgebreid met de modaliteiten fiets en OV.
Het Tactisch kader draagt bij aan een uniforme, wegbeheerderoverstijgende maatregeleninzet. Hierbij is essentiële informatie uit visie- en strategiedocumenten (belangrijke uitgangspunten en criteria) in één document gebundeld. De uiteindelijke maatregeleninzet is daardoor altijd direct herleidbaar naar het beleid.
Live Traffic Groningen
Alle techniek die voor de verkeersaanpak nodig is, is vervolgens onder één noemer samengebracht, Live Traffic Groningen. Dit pakket verkeersmanagementinstrumenten (zie ook het kader) is al in gebruik en voorziet de weggebruiker van:
- Actuele en betrouwbare verkeers- en parkeerinformatie.
- Versnelde afhandeling van pechgevallen en ongevallen op rijkswegen en op belangrijke gemeentelijke en provinciale wegen.
- Een betere doorstroming op kruispunten en belangrijke trajecten.
Voor de merknaam Live Traffic Groningen is bewust gekozen, omdat dit de maatregelen positioneert als een samenhangend systeem – wat het dankzij de Netwerkvisie, de Regelstrategie en het Tactisch kader ook is. Dat is allereerst een stuk duidelijker, maar door goed voor het voetlicht te brengen wat je als bereikbaarheidsorganisatie zelf doet, maak je het ook geloofwaardiger dat je iets vraagt van bedrijven en weggebruikers, namelijk om spitsmijdingen te realiseren.
De keuze om met Live Traffic Groningen te communiceren slaat aan: als op een DRIP met P+R-informatie de vertrektijd van een bus niet klopt, zijn er altijd reizigers die dat melden. Kennelijk is de betrokkenheid bij de weggebruikers al zo groot dat foute informatie meteen gecorrigeerd wordt.
De techniek achter Live Traffic Groningen
- 31 DRIP’s
- Nieuwe VRI-beheer- en scenariocentrale met 45 VRI’s
- 42 camera’s voor incidentmanagement
- 53 nieuwe inwinlocaties (detectielussen) op gemeentelijke en provinciale wegen voor real-time intensiteit, snelheid en voertuigcategorie
- 35 bluetooth-inwinpunten voor real-time reistijden
- Nieuw parkeerverwijssysteem voor 16 parkeergarages en 6 P+R-terreinen
- Eén overkoepelend netwerkmanagementsysteem, inclusief ‘DVM-Exchange’-verbinding met VCNON en koppelingen met NDW, GOVI en NPR.
De uitvoering van het verkeersmanagement met Live Traffic Groningen is belegd bij de Regiodesk van de Verkeerscentrale Noord- en Oost-Nederland (VCNON) in Wolfheze. Die desk is er niet alleen voor Groningen Bereikbaar en ligt ook bepaald niet om de hoek – Wolfheze ligt op meer dan 170 kilometer afstand van Groningen. Maar de kennis, kunde, ervaring en middelen die op de Regiodesk in Wolfheze beschikbaar zijn, zouden voor een ‘dedicated desk’ in Groningen nauwelijks haalbaar zijn.
Groningen Bereikbaar is dan ook in gesprek om de Regiodesk in de loop van 2016 nog ruimer in te zetten: niet slechts bij voorziene, vooraf voorbereide situaties, maar ook bij onvoorziene gebeurtenissen.
Tot slot
In drie jaar tijd is regio Groningen uitgegroeid van ‘starter’ naar professional op het gebied van regionaal verkeersmanagement. Nu de techniek opgeleverd en beschikbaar is, richt de regio zich in 2016 op het gebruik. De komende maanden wordt het scenariomanagement doorontwikkeld, alsmede het technisch en functioneel ketenbeheer. Ook monitoring en evaluatie zal ruim aandacht krijgen, zodat de regio kan blijven leren hoe verkeersmanagement zo effectief mogelijk in te zetten voor de bereikbaarheid van Groningen.
____
De auteurs
Martijn Elting is verkeersmanager van Groningen Bereikbaar.
Gerard Martens is senior adviseur bij Arane Adviseurs.
Edwin Papjes is secretaris verkeersmanagement van Groningen Bereikbaar.
